یکی از مشکلات جدی که مالکان خودرو با آن مواجه می شوند خرابی شاتون یا به اصطلاح شاتون زدن موتور ماشین است که می تواند ناشی از عوامل گوناگونی باشد. امداد خودرو اصفهان در این مقاله می خواهد شما را با مشکل شاتون زدن موتور ماشین آشنا کند پس با ما همراه باشید تا در زمان مواجهه با این مشکل سردرگم نشوید. شاتون زدن موتور ماشین اصطلاحی رایج برای توصیف خرابی شاتون است که می تواند به دلایل مختلفی رخ دهد. در صورت بروز این مشکل اقدام فوری برای رفع آن ضروری است تا از آسیب های جدی تر به موتور و تحمیل هزینه های بیشتر جلوگیری شود.
شاتون زدن موتور ماشین به هرگونه اختلال در عملکرد شاتون اطلاق می شود که می تواند حتی منجر به شکستگی شاتون و پیستونو یا ترک برداشتن بلوک سیلندر و خرابی میل لنگ گردد. در این وضعیت شاتون قادر به انتقال صحیح و بدون نقص حرکت دورانی میل لنگ به حرکت خطی پیستون نخواهد بود. در نتیجه موتور یا از کار می افتد یا با تولید صدا به فعالیت خود ادامه می دهد که این حالت دوم نیز پایدار نخواهد بود.
شاتون ماشین
شاتون یا میله اتصال قطعه ای اساسی در موتورهای احتراق داخلی و بخار به شمار می رود که نقش حیاتی در عملکرد وسایل نقلیه ایفا می نماید که در طول عملکرد موتور شاتون تحت تنش های کششی خمشی و فشاری متعددی قرار می گیرد. این قطعه پیستون را به میل لنگ متصل کرده و حرکت رفت و برگشتی پیستون را به حرکت دورانی میل لنگ تبدیل می نماید. شاتون به عنوان یک بازوی اهرمی نیروهای فشاری و کششی ناشی از پیستون را منتقل کرده و در هر دو انتها قابلیت چرخش دارد.
شاتون ها معمولاً از آلیاژ آلومینیوم با هدف مقاومت در برابر تنش های وارده ساخته می شوند اگرچه در برخی موارد از فولاد نیز استفاده می گردد. چدن نیز برای کاربردهای ارزان تر و با کارایی پایین تر مانند موتور اسکوتر قابل استفاده است. لازم به ذکر است که طول شاتون با دور موتور رابطه مستقیمی داشته به این معنا که افزایش طول شاتون منجر به افزایش قدرت موتور می گردد.
انتهای بزرگ شاتون از طریق یاتاقان به میل لنگ متصل شده و بدین ترتیب اصطکاک کاهش می یابد. وظیفه اصلی شاتون ایجاد اتصال بین پیستون و میل لنگ به منظور انتقال نیرو است. انواع شاتون بر اساس جنس مواد سازنده آن ها به شاتون های موازی، ضربدری و لولایی دسته بندی می شوند.
عوامل خرابی شاتون خودرو شاتون در حین کارکرد موتور می تواند با مشکلات متعددی روبرو شود زیرا در محفظه احتراق تحت تنش های گوناگون قرار می گیرد. برخی از این مشکلات قابل رفع بوده در حالی که برخی دیگر نیازمند تعویض کامل شاتون هستند. در فرآیندهای موتور شاتون ممکن است کشیده یا فشرده شده و در نتیجه دچار شکستگی شود که این امر می تواند خسارات جبران ناپذیری به موتور وارد نماید.
یکی از علل شاتون زدن موتور ماشین فرسودگی است که این علت اصلی شکستگی شاتون خودرو بوده و بیشتر در موتورهای قدیمی مشاهده می شود. تکرار هزاران باره ی فرآیندهای فشاری و کششی در طول عملکرد موتور منجر به ساییدگی تدریجی قطعه و در نهایت شکست آن می گردد. کمبود روغن و آلودگی موتور می توانند این روند را تسریع کنند.
ورود آب به محفظه پیستون می‌تواند سبب تغییر شکل شاتون و خرابی شاتون خودرو شود. این اتفاق معمولاً در هنگام عبور خودرو از مناطق سیل زده رخ می دهد. وجود مقدار کم آب در سیلندر ممکن است صدای ضربه ایجاد کند که به آسانی قابل تعمیر است اما ورود حجم زیاد آب فضای لازم برای احتراق را اشغال کرده و می تواند منجر به خم شدن یا شکستن شاتون گردد.
معیوب بودن پین پیستون که اتصال بین شاتون و پیستون را برقرار می کند از دیگر علل خرابی شاتون و یا شاتون زدن موتور ماشین است. ساییدگی این پین می تواند در برخی موتورها به خرابی فاجعه بار موتور منجر شده به طوری که شاتون به بلوک موتور برخورد کرده یا میل لنگ دچار خمیدگی گردد.
فقدان لایه روغن بین یاتاقان و میل لنگ حتی برای مدت کوتاه می تواند منجر به تولید حرارت بیش از حد و قفل شدن یاتاقان شود. در چنین شرایطی احتمال شکستن شاتون به دو نیم افزایش می یابد. چرخش یک شاتون شکسته در داخل میل لنگ می تواند در مدت زمان کوتاهی آسیب های جدی به ساختار موتور وارد کند و اغلب منجر به ایجاد سوراخ در بلوک و کارتل روغن و از بین رفتن کامل موتور می گردد.
استفاده از روغن نامناسب یا ناکافی نیز می تواند منجر به از دست رفتن روانکاری و افزایش احتمال آسیب به شاتون شده و شاتون زدن موتور ماشین را منجرب گردد. به ویژه استفاده از روغن با ویسکوزیته بسیار پایین که قادر به روانکاری مناسب سیستم نیست از دیگر عوامل مهم در خرابی شاتون به شمار می رود.
تصادف خودرو نیز می تواند از علل شاتون زدن موتور ماشین به ویژه در خودروی EF7 محسوب شود. ضربه در قسمت جلویی خودرو ممکن است به شاتون آسیب رسانده و موجب شکستگی آن گردد.
تنظیم نادرست شاتون، احتراق نامناسب، روغن کاری غیراصولی، تعویض اشتباه دنده معکوس، استفاده از شاتون بی کیفیت و فرسودگی یا آسیب یاتاقان نیز از دیگر دلایل احتمالی خرابی شاتون هستند.
شاتون به عنوان قطعه ای مستحکم و بادوام نقش کلیدی در طول عمر موتور ایفا می کند. ضعف در تحمل بار احتراق می تواند منجر به خمیدگی یا شکستگی شاتون تحت نیروهای کششی شدید شده و شاتون زدن موتور ماشین را سبب گردد.
علائم شاتون زدن موتور ماشین
تشخیص زود هنگام علائم خرابی شاتون و اقدام سریع برای رفع آن از وظایف اصلی رانندگان است. در زمان شاتون زدن موتور ماشین یکسری علائم در خودرو نمود می کند که بهتر است این علائم را بشناسید.
از نخستین علائم احتمالی می‌توان به افت توان موتور و یا کاهش قدرت خودرو اشاره کرد. از آنجایی که شاتون اتصال دهنده پیستون به میل لنگ بوده و نیروی حاصل از احتراق را به چرخ ها منتقل می کند خمیدگی آن می تواند منجر به حرکت ناهموار پیستون و در نتیجه کاهش تراکم در سیلندر شود. این امر به نوبه خود سبب افت قدرت و شتاب خودرو می گردد زیرا موتور قادر به تولید نیروی معمول نخواهد بود.
شنیدن صداهای غیرعادی یا ضربه مانند از موتور می تواند نشانه دیگری باشد. این صدا معمولاً به صورت تق تق مکرر شنیده شده و با افزایش دور موتور شدت آن نیز بیشتر می شود. در برخی موارد پس از گردش روغن در اجزای موتور و روانکاری آن ها این صداها ممکن است برای مدت کوتاهی کاهش یابند.
افت فشار روغن از علائم احتمالی خرابی شاتون است. شاتون معیوب یا آسیب دیده می تواند منجر به نشتی ناگهانی و قابل توجه روغن از موتور شده و به طور مخرب بر فشار روغن تأثیر بگذارد. وجود فشارسنج روغن در خودرو می تواند نشان دهنده افت فشار باشد. پایین بودن فشار روغن حاکی از گردش نامناسب روغن در موتور است که در صورت عدم رفع سریع می تواند منجر به گرمای بیش از حد و در نهایت سایش و پارگی قطعات موتور شود.
در صورتی که تشخیص آسیب دیدگی شاتون بر اساس علائم ذکر شده میسر نشود بررسی چشمی وضعیت آن ضروری است. این امر مستلزم باز کردن موتور خودرو بوده که تنها توسط مکانیک متخصص قابل انجام است.
تفاوت یاتاقان زدن با شاتون زدن خودرو
یاتاقان و شاتون هر دو از اجزای حیاتی خودرو هستند که عملکرد صحیح آن ها برای حرکت وسیله نقلیه ضروری است. آگاهی از علائم خرابی این دو قطعه و اقدام به تعویض به موقع آن ها اهمیت بسزایی دارد. نقص در عملکرد یاتاقان می تواند به شاتون آسیب وارد کرده و عملکرد آن را مختل کند و بالعکس این موضوع نیز صادق است.
شاتون قطعه ای است که از یک سو توسط یاتاقان های متحرک به میل لنگ متصل شده و از سوی دیگر درون گژن پین قرار می‌گیرد. گژن پین استوانه‌ای فلزی است که در سوراخ های پیستون جای می گیرد و با ورود به سوراخ شاتون آن را به پیستون متصل می کند. بدین ترتیب نیروی میل لنگ به پیستون منتقل شده و موجب حرکت آن در داخل سیلندر می گردد.
در واقع شاتون با اتصال پیستون و میل لنگ نیروی دورانی ناشی از گردش میل لنگ را به حرکت خطی پیستون در محفظه سیلندر تبدیل کرده و سبب به کار افتادن موتور خودرو می شود.
از جمله علائم مشترک خرابی یاتاقان و شاتون می توان به شنیدن صدای تق‌تق اشاره کرد. با این حال صدای ناشی از خرابی شاتون معمولاً در حین حرکت ثابت و به صورت یکنواخت شنیده می شود در حالی که صدای ناشی از ایراد در یاتاقان با افزایش دور موتور بلندتر می گردد.
شاتون زدن موتور خودرو از وخیم ترین و آسیب رسان ترین ایراداتی است که ممکن است برای خودرو رخ دهد و بی توجهی به برخی علائم و عدم مراقبت صحیح از وسیله نقلیه احتمال بروز این مشکل جدی را به طور قابل توجهی افزایش می دهد.
عملکرد دشوار موتور و افزایش سریع دما و شنیدن صداهای غیرعادی شبیه سایش یا برخورد فلزات از داخل آن هشداری جدی است که توقف فوری خودرو و مراجعه به تعمیرگاه با یدک کش از واجبات این شرایط است از این رو با می توانید با امداد خودرو اصفهان تماس حاصل نموده تا در سریع ترین زمان ممکن کارشناس مربوطه به محل اعزام گردد چرا که این علائم می توانند نشان دهنده بروز عارضه شاتون زدن باشند. شنیدن صداهای تق تق ثابت که با تغییر دور موتور تغییری نمی کنند می تواند از نشانه های مشکل شاتون زدن خودرو تلقی گردد.
چه خودروهایی شاتون می زنند؟
اصولاً در صورت عدم اعمال فشار بیش از حد بر خودرو و استفاده صحیح از دنده معکوس و رعایت استانداردهای کارخانه در سرویس آب و روغن موتور احتمال بروز زود هنگام عیب شاتون زدن کاهش می یابد. با این حال خودروهایی که از قدرت بالایی برخوردارند یا نگهداری مناسبی توسط مالک ندارند بیشتر در معرض خطر شاتون زدن قرار دارند.
علاوه بر این خودروهای مجهز به توربوشارژ معمولاً دمای بالاتر و فشار بیشتری را بر شاتون ها تحمیل می کنند که این امر می تواند احتمال شاتون زدن آن ها را افزایش دهد. در حال حاضر در ایران نیز خودروی دنا پلاس توربو از این نظر با انتقاداتی مواجه بوده و در مقایسه با سایر خودروهای هم رده با موتور تنفس طبیعی درصد نسبتاً بیشتری از خرابی شاتون را تجربه می کند. در زمان مواجهه با علائم شاتون زدن خودرو حتما خودرو را خاموش کرده و با امداد خودرو اصفهان تماس بگیرید تا خودرو شما را تا تعمیرگاه معتبر یدک نماید.
